fas5, artykuły
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Bogumiła Kamińska
Joanna Wyrwas
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Wydział Filozofii Chrześcijańskiej
Instytut Psychologii
FAS – Alkoholowy Zespół Płodowy
"
Siedząca przy sąsiednim stoliku kobieta w drugim
trymestrze ciąży zamówiła sobie martini.
- Przepraszam - wtrąciłem się. - Niebezpiecznie jest pić w
czasie ciąży. Pracuję nad książką...
- Niech pan pilnuje własnych spraw - warknęła i zwracając
się do koleżanki, poczęła utyskiwać, jakie to typowe dla mężczyzn
myśleć, że wiedzą więcej o jej ciele niż ona sama.
Kiedy podano jej drinka, podchwyciła mój wzrok i uniosła
kieliszek w moją stronę.
- Na zdrowie - powiedziała biorąc pierwszego łyka.
Jakaś część mnie chciała wyciągnąć portfel i pokazać jej zdjęcie
Adama. Opowiedzieć jego historię. Aresztować ją albo błagać o
komórki mózgowe jej dziecka"( Dorris, 1996, s.216).
Fragment ten pochodzi z książki „Zerwana więź”, której autor
opisuje swoją historię- historię mężczyzny, który adoptował Adama-
chłopca cierpiącego na zespół poalkoholowego uszkodzenia płodu
(FAS). W powyższym fragmencie rzuca nam się w oczy
nieświadomość kobiety o szkodliwości alkoholu na zdrowie jej
dziecka. Widocznie nie jest ona świadoma istnienia schorzenia
zwanego alkoholowym zespołem płodowym i nie wie, że nawet jeden
kieliszek może mieć znaczenie.
Czym jest FAS? Czy można jemu zapobiec? Jaka jest wiedza na
temat FAS i wpływu alkoholu wśród matek oczekujących narodzin
dziecka?
1. Badania nad zespołem FAS- rys historyczny
Pierwsze badania dotyczące alkoholowego zespołu płodowego
(FAS) zostały zaprezentowane w 1968 roku w Nantes we Francji.
Zostały one przedstawione przez Lemoine, który obserwował losy
dzieci matek pijących. Rezultaty obserwacji dzieci z zespołem FAS
były zatrważające:
10% spośród obserwowanych dzieci zmarło w dzieciństwie na
skutek zaburzeń pracy serca i oddychania;
7 % popełniło samobójstwo w wieku dorosłym;
17% podejmowało próby samobójcze.
Lemoine doszedł również do wniosku, że problemy opóźnienia
umysłowe i zaburzenia zachowania najbardziej nasilają się w wieku
dorosłym. Co więcej stwierdził również, że dzieci, które w dzieciństwie
nie miały objawów FAS choć były dziećmi alkoholiczek, w wieku
dorosłym miały problem z zachowaniem norm społecznych
i utrzymaniem stałej pracy. Niestety, wyniki badań Lemoina pozostały
niezauważone przez kręgi medyczne (za: Klecka, 2006).
Zainteresowanie problemem wywołały wyniki badań Ullelanda z
1972 roku, który wskazał toksyczne następstwa działania alkoholu na
płód. Zauważył on wysoki odsetek prenatalnego opóźnienia wzrostu
(41%), niedorozwoju umysłowego (50%), pogranicza upośledzenia
umysłowego i normy (30%) u dzieci z tym schorzeniem. Rok później
1
Jones opisał dysmorficzne rysy twarzy i śmiertelność noworodków
narażonych na działanie alkoholu w łonie kobiety. Objawy te nazwał
alkoholowym zespołem płodowym (
Fetal Alkohol Syndrome –
FAS)
(za: Klecka, 2004).
W 1974 opublikowane zostały w Rosji badania Szurygina.
Stwierdził on, że dzieci alkoholiczek przejawiały objawy nerwicowe,
zaburzenia zachowania i emocjonalne (Klecka, 2006).
W 1980 r. badacze, tworzący Zespół Badań nad FAS przy
amerykańskim Towarzystwie Badań nad Alkoholizmem (Research
Society on Alcoholics), przedstawili kryteria diagnostyczne FAS.
National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism (NIAAA)
przeznaczył środki finansowe na pierwsze badania kliniczne. W ciągu
dwóch lat opublikowano pierwsze badania, które skupiły się nad
uzyskaniem odpowiedzi na pytania o szkodliwość działania alkoholu na
dziecko w łonie matki.
W latach 70. i 80. zaczęto prowadzić również badania na
zwierzętach (szczurach, myszach). Te dwie dekady badań
potwierdziły, że alkohol może uszkodzić i zaburzyć rozwijający się
płód. Teratogenne działanie alkoholu nie ogranicza się do
przypadków chronicznego picia, ponieważ umiarkowane i
epizodyczne picie także wywiera szkodliwy wpływ na potomstwo
zarówno we wczesnej, jak i późnej ciąży.
Kolejne wnioski płynące z tych badań to wskazanie na
szkodliwość alkoholu na ośrodkowy układ nerwowy, która
uwidacznia się na rożnych etapach rozwoju. Alkohol powoduje
uszkodzenia mózgu dziecka, które mogą wystąpić bez
towarzyszących mu objawów fizycznych na skutek działania
mniejszej dawki i częstotliwości działania (Klecka, 2004).
2
Zauważono wpływ sporadycznego picia alkoholu w okresie
najbardziej dla płodu niebezpiecznym, czyli w pierwszym trymestrze
ciąży. Można zauważyć różnice pomiędzy dziećmi, których matki piły
w czasie ciąży, a tymi, których rodzicielki zdecydowały się zaprzestać
spożywania alkoholu lub piły sporadycznie. Dzieci alkoholiczek są
zdecydowanie opóźnione rozwojowo i mają kłopoty w zachowaniach
społecznych. Mają też dużo mniejszą wagę urodzeniową i są bardziej
zniekształcone. Dzieci matek pijących sporadycznie w pierwszym
trymestrze ciąży są mniejsze i słabsze niż dzieci matek niepijących,
ale u żadnego z nich nie zaobserwowano pełnoobjawowego FAS
(Laskowska, 2000).
2. Definicja kliniczna FAS oraz strategie postępowania
wobec dzieci z FAS
2.1. Definicja kliniczna
Według definicji klinicznej dziecko z FAS zdradza objawy w każdej z
trzech kategorii:
1)
zaburzeń wzrostu w okresie prenatalnym, jak i po przyjściu na
świat;
2)
zniekształceń twarzoczaszki takich, jak: ciężkie powieki, zmiany w
budowie nosa i czoła, brak lub spłaszczenie rowka między górną
wargą a nosem, cienka górna warga, spłaszczenie środkowej części
twarzy, niedorozwój szczęki i żuchwy;
3)
zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego, takich jak opóźnienie w
rozwoju umysłowymi problemy behawioralne
3
Najbardziej charakterystyczne dla FAS są deformacje twarzoczaszki.
Anomalie w ośrodkowym układzie nerwowym mają największe znaczenie
dla ogólnego rozwoju danej jednostki.
Cechy związane z FAS mogą się zmieniać z wiekiem, co utrudnia
diagnozę. Dysfunkcje ośrodkowego układu nerwowego są trudne do
uchwycenia przed ukończeniem drugiego roku życia dziecka.
2.2. Badania
Według badań sprawność intelektualna niemowląt i dzieci jest
mniej zaburzona przez kontakt z alkoholem, jeżeli ich matki przestały pić
we wczesnej ciąży, niezależnie od tego, czy po porodzie wróciły do picia
czy nie. Inne badania wykazują, że gdy w rodzinie jest już dziecko z FAS,
to ryzyko przyjścia na świat kolejnego dziecka z tym zespołem jest bardzo
wysokie- 70 % (Piwko, 2008).
2.3. Strategie postępowania wobec dzieci z FAS
Celem tych strategii jest umożliwienie osobom z FAS pełnego
rozwoju w społeczeństwie i osiągnięcie maksymalnych możliwości.
Rodzaje strategii:
Otoczenie.
Restrukturyzacja otoczenia, w którym żyje dziecko jest
podstawową techniką interwencyjną. Celem jej jest zlikwidowanie barier,
które mogą hamować rozwój dziecka.
Umiejętność uczenia się.
Dzieci te muszą się uczyć np. odróżniania
przyjaciół od obcych. Metodą, jaką się tu stosuje jest odgrywanie ról.
Warto jednak pomagać dziecku w znalezieniu jego własnej techniki.
Zachowanie stałości i konsekwencji w otoczeniu
.
- Nauczyciele powinni być otwarci, konsekwentni, stosować
profilaktyczne środki dyscyplinarne.
4
[ Pobierz całość w formacie PDF ]